Paul ELUART - Kısa Yaşam Öyküsü
Paul ÉLUARDPaul Éluard, 14 Aralık 1895'de, Paris dolaylarında Saint Denis'de doğdu, 18 Kasım 1952'de Charenton-le-Pont'ta öldü. Asıl adı Emile Paul Grindel'dir. On iki yaşına basınca Paris'e geldi, Ecole Colbert' te okudu. Akciğerlerinden hastalandığı için 1912-1913 yılları arasında İsviçre'de bir sanatoryumda kaldı. Sağlığı düzelince Paris'e döndü. Birinci Dünya Savaşı'nda cephede önce sağlık personeli sonra piyade olarak görevlendirildi. Yoksunluklarla, acılarla dolu savaş ve askerlik yılları Éluard'ın üzerinde derin izler bıraktı. İlk kitaplarında bu acıları dile getirdi. 1917'de Ödev ve Tasa'yı, 1918'de Barış İçin Şiirler'i yayımladı. Şiirler Le Spectateur dergisinin yönetmeni Jean Paulhan'ın ilgisini çekti. İki genç sanatçı tanıştılar, kısa zamanda arkadaş oldular. Paulhan, onu günün öncü şairleriyle tanıştırdı. Dada hareketine katıldı. Litterature dergisinde Dadacı şiirler yayımladı; Dadacılar 1922'de dağıldılar.1924 yılında bir dünya gezisine çıktı; dönüşünde Gerçeküstücü hareketin kurucularından biri oldu.1936 yılından İspanya'ya gitti, İspanya İç Savaşı'nda Cumhuriyetçilerin safında katıldı.1938'de gerçeküstücü hareketle ilişkisini kesti. İkinci Dünya Savaşı patlayınca Éluard yeniden askere çağrıldı. Fransa, Almanların işgaline uğrayınca, "direniş" hareketine katıldı. Yurdunun kurtuluşu için yiğitçe savaştı. Bu dönemde yazdığı şiirler gizlice elden ele dolaşıyordu. "Hürriyet" şiiri içte bu acı günlerin ürünüdür. 1942 yılından sonra Éluard komünist partisine üye olarak siyasete katıldı, toplumcu görüşlerle birçok şiirler, yazılar yayımladı. 1948 yılında Wroclaw'daki Dünya Barış Kongresi'ne katıldı.
Éluard, çağımızın en önemli Fransız şairlerinden biridir. Çok kısa bir sürede ve sağlam bir tarzda kendi üslubunu bulmuş, ancak çağdaş şiirin çok yönlü etkilerine ya da geleneğe kapalı kalmamıştır. Hümanizm ve kübizm kökenli şiirin yanı sıra, gençliğinde Baudelaire, Nerval ve Alman romantikleriyle ilgilenmiş, Rimbaud ve Lautreamont'a özel bir sevgi duymuştur. Éluard 'ın şiiri, acıyı ve yoksulluğu dayanışmacı bir ruhla aşmak isteyen, derin bir insanlık duygusuyla doludur; birlikteliği ve mutluluğu çabalayan yenilmez bir isteği açığa vurur, gerçek bir dünyada kendini doğrulamak zorunda olan şairi, sonunda siyasal mücadeleye yönlendirir. Éluard, geçirmiş olduğu gelişim süreci boyunca ustaca bir saydamlık ve yalınlık içeren bir şiir diline ulaşmıştır. ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER
ASIL ADALET
İnsanlarda tek sıcak kanun, üzümden şarap yapmaları, kömürden ateş yapmaları, öpücüklerden insan yapmalarıdır. İnsanlarda tek zorlu kanun, savaşlara, yoksulluğa karşı kendilerini ayakta tutmaları, ölüme karşı yaşamalarıdır. İnsanlarda tek güzel kanun, suyu ışık yapmaları, düşü gerçek yapmaları, düşmanı kardeş yapmalarıdır. Hep var olan kanunlardır bunlar, bir çocukcağzın tâ yüreğinden başlar, yayılır, genişler, uzar gider t"a akla kadar. Paul ELUART Çev:A.KADİR
HÜRRİYET
Okul defterlerime Sırama ağaçlara Kumlar kar üstüne Yazarım adını Okunmuş yapraklara Bembeyaz sayfalara Taş, kan, kağıt veya kül Yazarım adını Yaldızlı tasvirlere Toplara tüfeklere Kralların tacına Yazarım adını Ormanlara ve çöle Yuvalara çiğdeme Çın çın çocuk sesime Yazarım adını En güzel gecelere Günlerin ak ekmeğine Nişanlı mevsimlere Yazarım adını Gök kırpıntılarıma Güneş küfü havuza Ay dirisi göllere Yazarım adını Tarlalara ve ufka Kuşların kanadına Gölge değirmenine Yazarım adını Fecrin her soluğuna Denize vapurlara Azgın dağın üstüne Yazarım adını Bulutun yosununa Kasırganın terine Tatsız kaba yağmura Yazarım adını Parlayan şekillere Renklerin çanlarına Fizik gerçek üstüne Yazarım adını Uyanmış patikaya Serilip giden yola Hınca hınç meydanlara Yazarım adını Yanan lamba üstüne Sönen lamba üstüne Birleşmiş evlerime Yazarım adını İki parça meyveye Odama ve aynaya Boş kabuk yatağıma Yazarım adını Obur köpekçiğime Dimdik kulaklarına Acemi pençesine Yazarım adını Kapımın eşiğine Kabıma, kacağıma İçimdeki aleve Yazarım adını Camların oyununa Uyanık dudaklara Sükutun ötesine Yazarım adını Yıkılmış evlerime Sönmüş fenerlerime Derdimin duvarına Yazarım adını Arzu duymaz yokluğa Çırçıplak yalnızlığa Ölüm basamağına Yazarım adını Geri gelen sağlığa Kaybolan tehlikeye Hatırasız ümide Yazarım adını Bir tek sözün şevkiyle Dönüyorum hayata Senin için doğmuşum Seni haykırmaya Hürriyet Paul ELUART Çeviri:Melih Cevdet ANDAY-Orhan Veli KANIK ( Şiirin adı Liberte )
İSPANYA'DA Kan rengi bir ağaç varsa İspanya'da Hürriyet ağacıdır Susmayan bir ağız varsa İspanya'da Hürriyeti haykırır Bir bardak saf şarap varsa İspanya'da Milletin olmalıdır. Paul ELUART Çeviren:Orhan Veli KADINKARARTMA Kapılar tutulmuş neylersin Neylersin içerde kalmışız Yollar kesilmiş Şehir yenilmiş neylersin Açlıktır başlamış Elde silah kalmamış neylersin Neylersin karanlık bastırmış Sevişmezsin de neylersin. Paul ELUART Çeviren : Sabahattin EYÜBOĞLUÖLMEMEKTEN ÖLMEK Gözkapaklarımın üzerinde ayakta duruyor Ve saçları saçlarımın içinde Biçimi ellerimin biçiminde Gözlerinin rengi gözlerimin renginde Gölgemde yitip gidiyor Tıpkı bir taş gibi gökyüzünde. Gözleri var her zaman açık Ve bir an olsun uyutmaz beni. Düşeri var apaydınlık Güneşler buharlaştıran Güldürür, ağlatır beni ve güldürür Konuşturur beni söyletmeksizin tek bir söz.Paul ELUARD ( Türkçesi : Özdemir İNCE )SAATLERİM İnsan oldum kaya oldum İnsanda kaya oldum kayada insan Havada kuş oldum kuşta gökyüzü Soğukta çiçek, güneşte nehir oldum Şebnemde parlayan şey Kardeşçesine yalnız kardeşçesine hürPaul ÉLUARD Çeviri: Cahit Sıtkı TARANCISAVAŞTA ÖLENLER Her yer tıklım tıklım ölü Acı boğacak beni boğacak beni Otlar yalnızlıktan kupkuru Ama suçlu ben değilim ben değilim Katillerle bir olmadım olmayacağım da Özgür kalacağım işte böyle bir başıma Ve insanoğluna bundan sonra da Ne ölüm dokuncak ne dirim.Paul ELUARD Çeviren : A. KADİR / Asım BEZİRCİŞİİR Yavrum bu senin gülüşünün ardında Bütün sevda kelimeleri çırılçığlak Memelerini tutup çıkarıyorlar boynunu Sonra kalçalarını gözbebeklerini Sonra ne varsa okşayış adına Bütün bunları bulup çıkarıyorlar Seni öptüğüm zaman gözlerinden Yalnız sen göresin diye Bu sevda kelimeleriPaul ELUARD Çeviren : Cemal SÜREYAACININ BAŞKENTİ Gözlerinin eğrisi dolanıyor yüreğimi, Bir raks bir dinginlik çemberi Zamanın aylası, gece beşiği ve güvenli, Ve eğer hiçbir şey kalmadıysa aklımda yaşadığımdan Gözlerinin her zaman görmediğindendir beni. Yaprakları günün ve pembe şarabın köpüğü, Rüzgârın sazları, kokulu gülücükler Işık dünyasını saran kanatlar, Gökyüzü ve deniz yüklü gemiler, Gürültü avcıları ve renk kaynakları. Tanların kuluçka yatağından doğan kokular Yıldızların samanı üzerinde yatan Saflığa bağımlı gün gibi tıpkı Dünya da bağımlıdır senin tertemiz gözlerine Ve akar bütün kanım bakışlarında senin.Paul ÉLUARD Çeviri : Özdemir İNCEYalnız Değilim
Yüklü Dudakların tüyden hafif yemişleriyle Giyimli Binbir değişik çiçekle Anlı şanlı Kollarında güneşin Mutlu Bir tanıdık kuşla Hoşnut Bir damlasıyla yağmurun Güzel Tanyerinin aydınlığınca İçten bağlı Bir bahçenin sözünü ediyorum Düş kuruyorum Seviyorum düpedüz Sen kalktın mı yayılıyor su Sen yattın mı çiçekleniyor su Ta kendisisin suyun yolundan dönen Ta kendisi toprağın kök salan Ne varsa onun üstünde düzen Gürültülerin alanında sessizlikten damlalar Senin yapıtın Türküler söylüyorsun geceyle yoğrulmuş tellerinde Bir gökkuşağının Her yerdesin yokettin tüm yolları Harcıyorsun zamanı Gerçek ateşin sonsuz gençliğine Örter durmadan yenileyerek doğayı Kadın şu yeryüzüne bir beden koydun eşi tıpkı
Seninkinin Benzeyişsin sen PAUL ELUARD
